Hoe herken je een relatie breuk:
Over dit vergif wordt al jarenlang gedoceerd door John Gottman, die hier uitvoerig onderzoek naar heeft gedaan. Hij heeft onder meer onderzocht welke de voorspellende gedragingen voor een scheiding zijn, het vergif in een relatie dus. Onder relatie vergif verstaan we gedragingen als beschuldigen, ons verdedigen, sarcastisch zijn en ons terugtrekken.
Jij bent schuldig:
Beschuldigen herkennen we aan het feit dat we de schuld buiten onszelf leggen of ergens anders buiten onze cirkel van invloed. We kunnen iemand de schuld geven of een organisatie, de regering of, nog groter en algemener, het klimaat, het leven, noem maar op. Dit gedrag kunnen we linken aan de systemische wet van geven & nemen. Meestal is deze niet in balans. Dan proberen we hier beweging in te krijgen door bijvoorbeeld te gaan beschuldigen. Ook kan het een uiting zijn van niet tevreden zijn met onze plek. Dan gaan we ons groter maken of zorgen we ervoor dat een ander zich kleiner voelt. Of het gevoel van verbinding is zoek waardoor we vanuit het gevoel van binding in de aanval gaan en daarmee gaan beschuldigen.
Ik ben onschuldig:
Ons verdedigen is de reactie op een beschuldiging. We gaan direct zoeken naar argumenten waarmee we onschuldig blijven, of onze onschuld kunnen aantonen. Er is een directe link met het uit balans zijn van de systemische wet geven & nemen, die ervoor zorgt dat we liever in de onschuld willen blijven. Schaamte kan maken dat we ons schuldig en ongelukkig voelen. Graag leggen we die schuld ergens anders neer. Ons verdedigen kan weer tot beschuldigen leiden. Zo zijn we weer terug bij het eerste vergif.
Wanneer we ervaren dat er niet naar ons geluisterd wordt, wanneer onze argumenten niet gehoord worden en er niets gedaan wordt met al onze goede suggesties, dan is er soms nog maar een uitweg en dat is een indirecte vorm van communicatie. We nemen onze toevlucht tot sarcasme of ironie. Dit is iets anders dan humor. Iets heeft een sarcastische of ironische uitwerking wanneer er vergif bij zit . Als iets pijn doet. We merken het als niet iedereen lacht of als er gelachen wordt als een boer met kiespijn. Voor deze uitweg kan, onbewust uiteraard, gekozen worden op het moment dat de rechtstreekse verzoeken of opmerkingen weggewuifd of genegeerd zijn geworden. Wanneer we ons niet gehoord voelen dan nemen we onze toevlucht tot het maken van sarcastische grappen om op een quasi grappige manier toch te zeggen wat gehoord moet worden. Dit is een directe uiting van de wet plek en volgorde. Wanneer iets er niet mag zijn, dan gaat het onderhuids en komt het op een andere manier boven tafel, via ironische grappen bijvoorbeeld. Pesten op de werkplek is hier een illustratief voorbeeld van. We herkennen dit wanneer mensen erbij zeggen dat moet toch kunnen, toch? Nou meestal kan het niet, of niet voor iedereen.
Ik doe niet meer mee:
Ons terugtrekken is een laatste uitingsvorm van vergif. We zijn er wel maar zeggen niets meer. Ook hier is een directe link met de systemisch wet plek. We hebben nog wel een plek in het systeem maar nemen die plek niet (meer) in, maken ons kleiner. Een direct gevolg daarvan is altijd dat een ander zich dan groter maakt en die plek gaat innemen.
Dan ontstaat bijvoorbeeld bemoeizucht, een overdreven uiting van verantwoordelijkheidsgevoel, een ik doe hetwel voor jou, jij kunt dit niet, ik zal het je wel even laten zien. Dit zijn allemaal gedragingen waardoor een ander zich kleiner voelt, onzeker wordt, zich ongewenst gaat voelen, en in ieder geval onveilig.
Soms is ons terugtrekken ook een gevoel van ‘laat maar zitten, er wordt toch niet geluisterd, we hebben het al zo vaak aangekaart, we geven het op’. Of: het zal mijn tijd wel duren, nog even volhouden en dan is het voorbij…
Conflicten liever vermijden:
Zeker is dit ook een uitingsvorm van conflict vermijdend gedrag, of een gebrek aan assertiviteit, waarbij het niet mogelijk is om echt te zeggen wat we willen zeggen. Omdat we bijvoorbeeld het lef missen, of op basis van eerdere ervaring bang zijn voor de reactie van de ander. Wanneer we eerder kennis hebben gemaakt met iemands vergif van beschuldigen of verdedigen dan kan dat een reden zijn om te besluiten ervoor te kiezen om iemand voortaan te vermijden. Iets met anderen te bespreken, maar niet met de persoon zelf. Dan laten we bijvoorbeeld een ander onze mening verkondigen, die zich vervolgens daarmee gelijk weer groter maakt en dus van zijn plek afgaat. Ook wanneer geven en nemen niet in balans is, kunnen we kiezen voor dit vergif, voor terugtrekken. Waar we voorheen zeer gemotiveerd waren voor ons werk of onze taak binnen onze relatie, hebben we het opgegeven. Vaak horen we dan: ik heb al zoveel gegeven en er zo weinig voor teruggekregen, het heeft geen zin meer.
Het is vergif voor relaties:
Toch is het vergif voor relaties en voor teams in organisaties. We nemen geen verantwoordelijkheid meer, zijn ineffectief en er is gebrek aan rapport en aan veiligheid. Het is geen WWW-gedrag ofwel Wat Werkt Wel?
Sterker nog: het is het brein dat in een stressreactie schiet, niet meer functioneel kan reageren om ons gedrag aan te sturen, maar heel primair zich richt op overleven.
Wil jij meer mentale weerbaarheid:
In mijn training mentale weerbaarheid worden deze aspecten heel uitgebreid besproken tijdens de 4e avond van de online training.
Wil je ook mijn blogs ontvangen:
Ik schrijf geregeld een persoonlijk blog waarin ik mijn belevenissen koppel aan mijn kennis van NLP die mij weer geleerde lessen hebben opgeleverd. Hopelijk ook ter inspiratie van jou. Ken jij mensen die deze blogs gemakkelijk per mail willen ontvangen? Voel je vrij het door sturen. Inschrijven kan via deze link:
@mireilleverhoef, 9 februari 2024